تاریخچه قهوه – صفر تا صد دانه اسرارآمیز قهوه

در مورد تاریخچه قهوه، باید گفت که حبشه یا اتیوپی فعلی خانه اصلی قهوه یا گیاه عربیکا می باشد. Kaffa شهری در جنوب غربی اتیوپی مکانیست که اولین شکوفه گیاه قهوه در آنجا به وجود آمد و نام این نوشیدنی را به خود اختصاص داد. کشت اصلی قهوه به عنوان یک نوشیدنی از اوایل قرن نهم اغاز شد. ولی قبل از این درختان قهوه در جنگل های شهر kaffa رشد می کردند.

تاریخچه قهوه : حبشه یا اتیوپی فعلی خانه اصلی قهوه یا گیاه عربیکا می باشد. Kaffa شهری در جنوب غربی اتیوپی مکانیست که اولین شکوفه گیاه قهوه در آنجا به وجود آمد و نام این نوشیدنی را به خود اختصاص داد. کشت اصلی قهوه به عنوان یک نوشیدنی از اوایل قرن نهم اغاز شد. ولی قبل از این درختان قهوه در جنگل های شهر kaffa رشد می کردند.

 

کاشف گیاه قهوه

در بحث کاشف قهوه، با توجه به تاریخ باستان اتیوپی یک چوپان حبشی به نام kaldi کسی که ۸۵۰ سال بعد از میلاد مسیح در آنجا زندگی می‌کرد گیاه قهوه را کشف کرد. او مشاهده کرد که بزهایش بعد از خوردن Cherry ( گیلاسهای قرمز ) که بر روی بوته‌ها رشد کرده بودند بر روی دو پا و هیجان زده در حال بع بع کردن با صدای بلند هستند.

Kaldi (کاشف قهوه) نیز چند دانه از آن میوه ها را امتحان کرد و خیلی زود احساس شادی و هیجان کرد و سپس مقداری از آن میوه ها را داخل جیب خود ریخته و به سمت خانه رفت تا به همه این کشف خود را اعلام کند.

 

تاریخچه مذهبی قهوه

kaldi (کاشف قهوه) به همراه همسرش میوه ها را برداشته و به سمت مادر راهبه در صومعه سرای نزدیک رودخانه Tana که سر آغاز رودخانه نیل بود رفتند. Kaldi هر آنچه که برایشان اتفاق افتاده بود را برای رئیس راهبه ها شرح می دهد و از تاثیرات معجزه آسای این گیاه صحبت می کند، رئیس راهبه ها با ترس و هیجان زیاد می گوید این کار شیطان است و میوه‌ها را به سمت آتش پرتاب می‌کند.

بعد از گذشت چند دقیقه، عطر قهوه رست شده صومعه سرا را در بر می‌گیرد. به طوری که راهبه های دیگر گرد هم آمده و جویای علت آن می شوند. رئیس صومعه سرا دستور داد که دانه های قهوه را داخل یک پارچ ریخته و آب داغ بر روی آن بریزند تا از این میوه ها حفاظت کنند.

در آن شب، راهبه ها آن نوشیدنی داخل پارچ را که عطر بسیار خوبی داشت را نوشیده و و عهد کردند که این نوشیدنی را برای شب زنده داری‌های مراسم مذهبی خود نوشیده و بیدار بمانند.

به این ترتیب این نوشیدنی رست شده جایگاه خوبی بین مذهبیون پیدا کرد و راهبه های اتیوپیایی با جویدن این میوه به عنوان محرک قرن ها از آن استفاده می کردند . این عمل سالیان سال قبل از دم آوری قهوه ادامه داشت.

در آن دوران و در آن مناطق مراسمی به نام Bunna وجود داشت که کلیه ی نوشیدنی های غیر الکلی در این مراسم به طور سنتی و بومی دم آوری میشد .که عمل دم آوری قهوه نیز از آنجا آغاز شد. به طوری که قهوه را در داخل تابه ای ریخته و بر روی شعله رست داده و در هاون خرد و سپس روی آتش دم می کردند.

برگزاری مراسم بنا ( Bunna )

تاریخچه قهوه در مراسم ها: مدارک دانشمندان عربی آن زمان بیانگر آن است که ۹۰۰ سال پس از میلاد مراسم بنا در اتیوپی انجام و دم آوری شده است.

در سال ۱۴۵۴ میلادی، یک روحانی اهل عدن Adan از اتیوپی دیدن کرده و دید که روستاییان در آنجا در حال نوشیدن قهوه هستند. او نیز با نوشیدن قهوه بسیار تحت تأثیر قرار گرفت. چرا که قهوه باعث سر‌حالی و شاداب تر شدن وی شد. رضایت او باعث شد دراویش یمنی از این نوشیدنی استقبال کرده و سپس آن را به Mecca معرفی کرده و انتقال دادند.

تبدیل شدن قهوه به عنوان یک نوشیدنی رایج از Mecca آغاز شد و از اولین قهوه خانه ها در آنجا به را افتاد . یکی از معروف ترین قهوه خانه ها kaveh kanes نام داشت. در این کافه، جلسات مذهبی همراه با نوشیدن قهوه برگزار می‌شد. خیلی زود، این مکان به مکانی برای جلسات معمولی و شایعه پراکنی و آواز خواندن و داستان سرایی تبدیل شد.

در سال ۱۵۱۱ میلادی فرمانروای Mecca وقتی دید که برخی مردم در مساجد جهت مراسم مذهبی شبانه قهوه می‌نوشند، دستور داد کلیه قهوه خانه‌ها را تعطیل کنند. همچنین دم کردن قهوه نیز جرم محسوب شد. این نوشیدنی توسط دو طبیب سودجو نیز ناسالم اعلام شد. به دلیل اینکه بیماران مالیخولیایی جهت درمان خود قهوه نوشیده و به طبیب مراجعه نمی کردند.

در سال ۱۵۱۷ با تسخیر مصر توسط سلطان سلیم، قهوه به قسطنتنیه (استانبول امروزی) و در سال ۱۵۳۰ به دمشق رسید. در سال ۱۵۵۴ قهوه خانه ها در استانبول شروع به کار کردند. در ابتدا روحانیون آنجا با خشونت‌های مداوم آن مکان ها را می بستند.

اندکی بعد قهوه نظر روحانیون را هم به خود جلب کرد. بستن قهوه خانه ها منتفی و مکان مناسبی برای گردهمایی های سیاسی و مذهبی و تبادل نظر برای روحانیون گردید.

تاریخچه قهوه در ایران

نوشیدنی قهوه در زمان سلسله صفوی، در کشور ایران رواج پیدا کرد. در سال ۱۶۶۴ میلادی فردی به نام کاشف الدین، داروساز مشهور در دوره صفویه، رساله‌‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت. رساله او در خصوص فواید و مضرات قهوه، باعث ایجاد علاقه در شاه عباس برای استفاده از قهوه شد و این آغازی خوب برای گسترش قهوه در ایران بود. کشت دانه‌های قهوه و تجارت آن از شبه جزیره عرب آغاز شد و طبق شواهد موجود از قرن ۱۵ در یمن و در قرن ۱۶ نیز در ایران، مصر، سوریه و ترکیه شناخته شد.

این نوشیدنی محبوب در نشست‌ها و دیدارها، هنگام گوش دادن به موسیقی‌های زنده، خواندن کتاب، تماشای فیلم و تئاتر تبدیل شد. قهوه‌خانه‌ها و کافه‌ها به سرعت در همه جا ظاهر شدند و دیگر فقط کافه و قهوه‌خانه معمولی نبودند بلکه محلی برای تبادل اطلاعات روز شده بودند تا جایی که از آن‌ها با نام «مدارس عاقلان» یاد می‌شد.

قهوه قبل از چای در ایران

جالب است بدانید که قهوه در ایران قبل از چای رواج داشته است و در آن زمان، ایرانیان در سفرهای زیارتی خود به سایر اماکن مذهبی کشورهای مسلمان، با قهوه آشنا شدند و آن را با خود به ایران آوردند.

با توجه به فاصله زیاد بین کشورهای تولید کننده قهوه با ایران، حمل و نقل قهوه به ایران مشکلات زیادی داشت. از طرف دیگر، کشور ایران به دلیل قرار داشتن در نزدیکی كشت كنندگان عمده چای دنیا مانند چین و وجود جاده ابریشم در ایران که امکان حمل و نقل چای را در ایران نسبت به قهوه آسان تر می کرد باعث شد تا نوشیدن چای در بین مردم رواج پیدا کند.

همانطور که اشاره شد، قهوه خانه‌‌ها در کاخ‌‌ها و بارگاه‌‌های سلطنتی صفوی و قاجار وجود داشت و طیف وسیعی از نوشیدنی‌ ها از جمله قهوه در این مکان‌‌ها سرو می‌شد. اولین قهوه خانه‌‌های ایران در زمان شاه طهماسب در قزوین و به مرور زمان در نقش جهان اصفهان شروع به فعالیت کرد.

تاریخچه قهوه در اروپا

در سال ۱۶۱۵ قهوه توسط تجار ونیزی به اروپا معرفی شد . یعنی در حدود ۵ سال بعد از ورود چای به اروپا صورت گرفت. معرفی قهوه باعث تحریک و جر و بحث میان کشیش های مسیحی شد. طبق رفتار روحانیون Mecca، کشیش‌ها اعلام کردند که این نوشیدنی شیطان است و هر کس بنوشد بی دین تلقی و باید اعدام شود.

در همان سال، پاپ کلمنت اعلام کرد قهوه باید غسل داده شود تا یک نوشیدنی مسیحی واقعی در نظر گرفته شود. در سال ۱۶۸۳ اولین قهوه خانه در ونیز بازگشایی شد. قهوه خانه معروف cafe Florian در Piazza San Mavco در سال ۱۷۲۰ بازگشایی و تا‌کنون نیز فعالیت دارند. جالب است بدانید که این دو کافه، نام کهن ترین قهوه خانه جهان را به خود اختصاص داده است.

در ادامه تاریخچه قهوه، در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی قهوه خانه ها در اروپا بازگشایی شدند. در آن سال ها چیزی دوست داشتنی تر از قهوه خانه ها وجود نداشت. ظهور یک جای جدید و البته گران با نوشیدنی محرکی مثل قهوه و برگزاری جشن ها و مراسم در آن، حدود ۴۰۰ سال برای مردم عادت شده بود.

تاریخچه قهوه در انگلستان

در سال ۱۶۵۰ اولین قهوه خانه در آکسفورد انگلستان توسط فردی به نام Jacob افتتاح شد. سپس به دنبال آن، در سال ۱۶۵۲ باقی قهوه خانه ها در لندن بازگشایی شدند. با باز‌گشایی قهوه خانه‌ها یکی پس از دیگری در قرن هفدهم، قدرت‌های اروپایی در مستعمره های خود، به کشت قهوه پرداختند.

تاریخچه قهوه در هلند

در سال ۱۶۱۶ هلندی ها گیاه قهوه را از یمن Mocha (Mecca سابق) به هلند بردند. در سال ۱۶۹۹ انتقال گیاه قهوه از مالابار Malabar به جاوا java توسط هلندی ها با موفقیت انجام شد. نمونه قهوه های کشت شده از Java به آمستردام در سال 1706 ارسال شد. همچنین نهال آن به باغ های گیاه شناسی کل اروپا ارسال شد.

در سال ۱۷۱۸، گیاه قهوه به Surinam در شمال قاره آمریکای جنوبی انتقال و پرورش داده شد. به طوری که امروزه مرکز کشت و پرورش کنونی قهوه جهان می باشد. گیاه عربیکا Caffea Arabica در سال ۱۷۵۳ توسط یک گیاه شناس به نام Linnaeus شناسایی شد. این گیاه یکی از دو گونه اصلی گیاه قهوه می‌باشد.

در سال ۱۸۷۵ کمربند قهوه زمانی کامل شد که بریتانیا بنیان گذار قهوه در کنیا گردید. کنیا کشوری است که همسایه اتیوپی محسوب شده و دارای قهوه های خوش عطر و طعمی است.

نکته : اتیوپی کشوری است که 1000 سال پیش رویش قهوه و کشت آن را در خود دیده بود. البته امروزه اتیوپی کشوری است که عمده ی گونه های Kaffa و Sidamo را صادر می‌کند. بهترین نوع قهوه عربیکا در اتیوپی است.

بد نیست این مطلب را نیز مطالعه بفرمایید : بهترین ترکیب قهوه

امیدواریم از مطالعه تاریخچه قهوه و البته کاشف قهوه، لذت کافی را برده باشید.